اثر انقلاب اسلامی ایران در نظریه های تبیینی وقوع انقلابات

انقلابات معمولا آثار سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي مهمي در کشوري که در آن واقع شده اند، در منطقه مربوطه و حتي در سطح جهاني مي گذارند. انقلاب اسلامي، به عنوان انقلابي شگفت انگيز و بزرگ اجتماعي، نتايج بسياري در سطح داخلي و منطقه اي و جهاني گذاشته است. يکي از نتايج انقلاب اسلامي اثري ست که در نظريه پردازي هاي انقلاب گذاشته است. در اين مقاله اثر انقلاب اسلامي در نظريه هاي مربوط به علل وقوع انقلابات، مورد بررسي قرار گرفته است. از آنجا که موضوع اخير در حوزه مباحث جامعه شناسي علم قرار مي گيرد، با استفاده از نظريه توماس کوهن و رابرت مرتون و شاپين چارچوب نظري مطالعه تدوين شد. فرضيه اصلي تحقيق اين بود که: وقوع انقلاب اسلامي ايران دگرگوني قابل توجهي در نظريه هاي مربوط به علل وقوع انقلاب ايجاد کرده و عوامل بيروني نيز اين اثر گذاري را تقويت کرده اند. با استفاده از روش تحليل محتواي کيفي، 57 مقاله علمي چاپ شده در مجلات علمي بين المللي (به انگليسي) مربوط به انقلاب اسلامي ايران تحليل محتواي کيفي شدند تا آثار نظريه اي انقلاب اسلامي مطالعه شود.
اين پژوهش نشان داد که انقلاب اسلامي ايران اثر غير قابل انکاري در نظريه ها و نظريه پردازي انقلاب گذاشته است. مطالعه اين انقلاب سبب شده است که عوامل فرهنگي در تبيين انقلابات وارد و بسيار اساسي تلقي شوند و در مقابل نقش متغير هاي ساختاري در تبيين وقوع انقلابات کاهش يابد. همچنين در اثر اين مطالعات، اهميت مشروعيت سياسي و نقش زنان در تبيين انقلابات، توسعه قابل ملاحظه اي يافته است. مجموعه اين عوامل سبب شکل گيري روند هاي جديدي در حوزه مطالعات انقلاب شده است. به علاوه، عوامل سياسي، اقتصادي، ژئوپوليتيک، مذهبي و فرهنگي مربوط به ايران و جهان، از زمان وقوع انقلاب اسلامي تاکنون، سببب شده اند که توجه علمي به انقلاب اسلامي و نتيجتا اثرگذاري علمي آن در تبيين انقلابات تشديد شود.

محمد حسین پناهی( پاييز و زمستان 1385 )، ( اثر انقلاب اسلامی ایران در نظریه های تبیینی وقوع انقلابات)،دوره  8 , شماره  21 (ويژه سياست و روابط بين الملل) ; از صفحه 7تاصفحه 52

آدرس : دانشکده علوم اجتماعي، دانشگاه علامه طباطبايي